Δρ. Νικόλαος Σκουλικίδης*
Το νησί της Σαμοθράκης χαρακτηρίζεται από πολλές μικρές υδρολογικές λεκάνες που εκκινούν από τις κορυφογραμμές του όρους Σάος (1.611 m). Η επιφανειακή απορροή της Σαμοθράκης είναι μεγάλη σε σχέση με την επιφάνεια του νησιού, ενώ οι περισσότερες υδρολογικές λεκάνες παρουσιάζουν μόνιμη ροή σε όλη τη διάρκεια του έτους. Τα νερά των ποταμών προέρχονται από πλήθος ορεινών μικροπηγών που αν και τροφοδοτούνται από περιορισμένους υδροφόρους ορίζοντες ρέουν ακόμα και το καλοκαίρι. (Skoulikidis et al., 2014).
Η μεγάλη απορροή που παρουσιάζει η Σαμοθράκη αποδίδεται στις μεγαλύτερες βροχοπτώσεις (632 mm/έτος) σε σχέση με άλλα νησιά του Αιγαίου, μέρος των οποίων είναι ορογραφικές (τοπικές) βροχοπτώσεις. Πώς όμως εξηγείται η συνεχής ροή των ορεινών πηγών ακόμα και στη διάρκεια της ξηρής περιόδου;
Ένας επιπλέον μηχανισμός εμπλουτισμού των υδροφόρων στρωμάτων του νησιού αφορά στην υγροποίηση υδρατμών που βρίσκονται κοντά στην επιφάνεια του εδάφους (λόγω π.χ. της ύπαρξης πάχνης ή χαμηλής νέφωσης) εξ' αιτίας της απότομης πτώσης της θερμοκρασίας στη διάρκεια της νύχτας.
Επιπλέον, τη νύχτα η εξατμισοδιαπνοή είναι μικρότερη από την ημέρα. Ο μηχανισμός αυτός πιστοποιείται και από το γεγονός ότι η ροή των πηγών και των ρεμάτων του νησιού είναι μεγαλύτερη στη διάρκεια της νύχτας (Skoulikidis & Lampou, 2018; Dimitriou et al., 2018). Για τους κεχαγιάδες της Σαμοθράκης το φαινόμενο είναι γνωστό, καθώς όπως λένε: «τη νύχτα σταλάζουν οι πηγές».
Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας έχει εγκρίνει δύο άδειες αιολικών σταθμών στις θέσεις Λουλούδι με 36 ανεμογεννήτριες των 3 MW εκάστη, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 1008 MW και Αμόνι με 3 ανεμογεννήτριες των 0,9 MW εκάστη, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 2,7 MW, σε υψόμετρα 1.475 και 1.100 μέτρων, αντίστοιχα.
Τα αιολικά πάρκα επηρεάζουν το μικροκλίμα στην ευρύτερη περιοχή εγκατάστασης τους (Kirk-Davidoff & Keith, 2008; Lu & Porte´-Angel, 2011; Zhu et al., 2013). Σχετικές έρευνες έχουν δείξει ότι στις περιοχές κατάντη των ανεμογεννητριών οι στροβιλισμοί που προκαλούνται από τις έλικες δημιουργούν έντονη ανάμιξη των αέριων μαζών μεταβάλλοντας τη θερμοκρασία και την υγρασία κοντά στην επιφάνεια του εδάφους (Baidya Roy & Pacala, 2004).
Ιδιαίτερα, όταν οι ατμοσφαιρικές συνθήκες είναι ευσταθείς, δηλαδή οι θερμότερες αέριες μάζες είναι υπερκείμενες ψυχρότερων αέριων μαζών, τότε η ανάμιξη που αναπτύσσεται κατάντη του πάρκου, εξαναγκάζουν στη διάρκεια της νύχτας το υπερκείμενο θερμότερο αέριο στρώμα να κατακάθεται και το ψυχρότερο αέριο στρώμα, που είναι σε επαφή με το ψυχρότερο έδαφος, να ανέρχεται προκαλώντας θέρμανση (και ξήρανση) της παρεδάφιας αέριας μάζας (Baidya Roy et al., 2010; Zhu et al., 2013).
Μάλιστα το φαινόμενο αυτό μπορεί να είναι εντονότερο το καλοκαίρι (Zhu et al., 2013). Οι μικροκλιματικές αυτές μεταβολές μπορούν να επεκταθούν σε απόσταση 20 χιλιομέτρων κατάντη των ανεμογεννητριών, ανεξάρτητα από το μέγεθος των αιολικών πάρκων και των τοπικών μετεωρολογικών συνθηκών (Baidya Roy, 2011). Συνεπώς, κατά τη διάρκεια της νύχτας και ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες τα αιολικά πάρκα θερμαίνουν και ξηραίνουν την ατμόσφαιρα κοντά στο έδαφος.
Συνεπώς, η εγκατάσταση και λειτουργία ενός αιολικού πάρκου στις κορυφογραμμές του νησιού θα επιφέρει μεγάλης έκτασης διαταραχή στο φυσικό ισοζύγιο θερμοκρασίας/ υγρασίας.
Η αύξηση της θερμοκρασίας και η μείωση της υγρασίας στην επιφάνεια του εδάφους κατά τις νυχτερινές ώρες του καλοκαιριού αφ’ ενός θα προκαλέσει ανάσχεση του φαινομένου της συμπύκνωσης των υδρατμών σε μια έκταση πολλών km2 κατάντη των αιολικών σταθμών και αφ’ ετέρου θα συνεισφέρει στην εξάτμιση του νερού από τα υπόγεια υδροφόρα στρώματα (Στουρνάρας, 2014).
Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα τη μειωμένη τροφοδοσία πηγών και ποταμών και θα επιδεινώσει το πρόβλημα νερού που ήδη αντιμετωπίζει ο Δήμος Σαμοθράκης στη διάρκεια της θερινής, τουριστικής περιόδου.
Το νησί της Σαμοθράκης παρουσιάζει μεγάλη βιοποικιλότητα χλωρίδας με 1534 είδη στα οποία συμπεριλαμβάνονται και 18 ενδημικά, ενώ αξιοσημείωτα είναι τα φυτικά είδη πηγών και ρεμάτων συνεχούς ροής (Biel & Tan, 2014) που αναμένεται να επηρεαστούν από την αλλαγή στο μικροκλίμα μεγάλης έκτασης του ορεινού τμήματος του νησιού.
Συμπερασματικά:
Υποστηρίζουμε την αναθεώρηση της θέσης εγκατάστασης του αιολικού πάρκου και τη μετακίνησή του σε άλλη περιοχή μακριά από τις κορυφογραμμές του όρους Σάος που δεν θα επηρεάσει τους μηχανισμούς δημιουργίας πηγών και τους υδροφορείς του νησιού.
Υποστηρίζουμε την αναθεώρηση της θέσης εγκατάστασης του αιολικού πάρκου και τη μετακίνησή του σε άλλη περιοχή μακριά από τις κορυφογραμμές του όρους Σάος που δεν θα επηρεάσει τους μηχανισμούς δημιουργίας πηγών και τους υδροφορείς του νησιού.
* Γεωλόγος – Βιογεωχημικός (διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αμβούργου), διευθυντής Ερευνών - Υπεύθυνος Τομέα Εσωτερικών Υδάτων, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων
Βιβλιογραφικές αναφορές
Baidya Roy S. (2011). Simulating impacts of wind farms on local hydrometeorology. J. Wind Eng. Ind. Aerodyn. 99: 491–498.
Baidya Roy S., S.W. Pacala (2004). Can large wind farms affect local meteorology? J. Geophys. Res., 109, 1-6, D19101, doi:10.1029/2004JD004763.
Baidya Roy S., J.J. Traiteur, S.H. Schneider (2010). Impacts of wind farms on surface air temperatures. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 107 (42): 17899-17904.
Kirk-Davidoff D.B., D.W. Keith (2008). On the climate impact of surface roughness anomalies. J. Atmos. Sci. 65:2215-2234.
Lu H., F. Porte´-Agel (2011). Large-eddy simulation of a very large wind farm in a stable atmospheric boundary layer. Physics of Fluids 23, 065101.
Skoulikidis Ν., Α. Lampou, Ι. Karaouzas, K. Gritzalis, M. Lazaridou, S. Zogaris (2014). Stream ecological assessment on an Aegean island: insights from an exploratory application on Samothraki (Greece). Fresenius Environmental Bulletin, 23(5), 1173-1182.
Skoulikidis N., A. Lampou (2018). Characteristics of aquatic ecosystems in a nearly pristine Mediterranean Ιsland (Samothraki, Greece) with emphasis on hydrogeochemistry (in prep.).
Dimitriou E., A. Papadopoulos, N. Skoulikidis (2018). Impact of wind farms on the hydro-meteorological conditions of Samothraki Island, Greece (in prep.).
Στουρνάρας Γ. (2014). Αιολικά Πάρκα και φυσικό περιβάλλον Πάρου. Ημερίδα για τις ανεμογεννήτριες, Πάρος 25.10.2014.
Zhou L., Y. Tian, S. Baidya Roy, Y. Dai, H. Chen (2013). Diurnal and seasonal variations of wind farm impacts on land surface temperature over western Texas. Clim Dyn 41:307–326.
