Σύμφωνα με την εν λόγω Εγκύκλιο, για την επιβολή τέλους επιτηδεύματος στα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα απαιτείται η άσκηση της ίδιας ή συναφούς επαγγελματικής δραστηριότητας (δηλαδή δραστηριότητας στεγαζόμενης υπό τον ίδιο τετραψήφιο ΚΑΔ) επί πενταετία από την οικεία έναρξη εργασιών. Έτσι, σε περίπτωση διακοπής και εκ νέου έναρξης εργασιών στο ίδιο ή συναφές αντικείμενο δραστηριότητας, δεν λαμβάνεται υπόψη ο χρόνος διακοπής, για τη συμπλήρωση της πενταετίας.
Επομένως, τέλος επιτηδεύματος δεν επιβάλλεται σε περίπτωση διακοπής και έναρξης εργασιών σε αντικείμενο άλλο από το αρχικό (δηλαδή με διαφορετικό τετραψήφιο ΚΑΔ), για μια πενταετία από τη νέα έναρξη εργασιών, και τούτο ανεξαρτήτως εάν ο φορολογούμενος έχει συμπληρώσει πέντε έτη άσκησης της προηγούμενης δραστηριότητας.
Για την επιστροφή τυχόν αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών τέλους επιτηδεύματος, λόγω των νέων δεδομένων, οι φορολογούμενοι υποβάλλουν έγγραφο αίτημα στις Δ.Ο.Υ. και εκδίδεται νέο εκκαθαριστικό σημείωμα, χωρίς την επιβολή κυρώσεων, εφόσον η αξίωση επιστροφής δεν έχει παραγραφεί.
Ειδικά, για την επιστροφή του τέλους επιτηδεύματος από το 2015 και μετά, οι φορολογούμενοι θα μπορούν μέσα σε δύο μήνες από την έκδοση της Εγκυκλίου να υποβάλλουν ηλεκτρονικά τροποποιητική δήλωση χωρίς να τους επιβληθούν κυρώσεις.
Όλα αυτά ισχύουν και για τη διαγραφή του τέλους επιτηδεύματος, που θα βεβαιωθεί με τις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος του φορολογικού έτους 2018.
Σε περίπτωση έναρξης εργασιών προ του έτους 2008 οι φορολογούμενοι προσέρχονται αποκλειστικά στη Δ.Ο.Υ. προσκομίζοντας και τη βεβαίωση της έναρξης εργασιών.
Τα ποσά του τέλους ανά κατηγορία
Θυμίζουμε πως τα ποσά του τέλους επιτηδεύματος ανά κατηγορία επιχείρησης και επαγγέλματος έχουν ως εξής:
- Για νομικά πρόσωπα που ασκούν εμπορική επιχείρηση και έχουν την έδρα τους σε τουριστικούς τόπους και σε πόλεις ή χωριά με πληθυσμό έως διακόσιες χιλιάδες (200.000) κατοίκους, σε οκτακόσια (800) ευρώ ετησίως.
- Για νομικά πρόσωπα που ασκούν εμπορική επιχείρηση και έχουν την έδρα τους σε πόλεις με πληθυσμό πάνω από διακόσιες χιλιάδες (200.000) κατοίκους, σε χίλια (1.000) ευρώ ετησίως.
- Για ατομικές εμπορικές επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες, σε εξακόσια πενήντα (650) ευρώ ετησίως.
- Ειδικά για τις Αστικές μη Κερδοσκοπικές Εταιρίες της παραγράφου 4 του άρθρου 2 του Κ.Φ.Ε., καθώς και για τα φυσικά πρόσωπα που το εισόδημά τους προέρχεται από ατομική επιχείρηση παροχής υπηρεσιών ή ελευθέριο επάγγελμα και έχουν έγγραφη σύμβαση με μέχρι τρία (3) φυσικά ή/ και νομικά πρόσωπα, ή το εβδομήντα πέντε τοις εκατό (75%) των ακαθάριστων εσόδων τους προέρχεται από ένα (1) φυσικό ή/ και νομικό πρόσωπο, τα ποσά του τέλους επιτηδεύματος, εξακολουθούν να ισχύουν όπως επιβλήθηκαν κατά το οικονομικό έτος 2012 (σ.σ. το τέλος επιτηδεύματος στις περιπτώσεις αυτές ανέρχεται σε 500,00 ευρώ ετησίως).
- Για κάθε υποκατάστημα σε εξακόσια (600) ευρώ ετησίως. Ως υποκατάστημα, για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος άρθρου, νοείται κάθε επαγγελματική εγκατάσταση του επιτηδευματία στην ημεδαπή, εκτός της έδρας της επιχείρησης, στην οποία ενεργείται παραγωγική ή συναλλακτική δραστηριότητα. Δεν λογίζονται ως υποκαταστήματα, για την επιβολή του τέλους επιτηδεύματος, οι προσωρινοί εκθεσιακοί χώροι και οι πρόσκαιρες επαγγελματικές εγκαταστάσεις, που λειτουργούν για χρονικό διάστημα μέχρι τριάντα (30) ημέρες, οι επαγγελματικές εγκαταστάσεις που στεγάζονται σε διαφορετικούς ορόφους, συνεχόμενους ή μη, του ίδιου κτιριακού συγκροτήματος, οι εγκαταστάσεις τουριστικών καταλυμάτων εντός παραδοσιακών κτισμάτων, σύμφωνα με το π.δ. 33/1979 (Α’ 10), που λειτουργούν σε ξεχωριστά κτίρια, αλλά με ενιαία άδεια λειτουργίας, η οποία εντάσσεται ως ενιαία εγκατάσταση στην ίδια τουριστική μονάδα, καθώς και οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις της περίπτωσης δ’ της παρ. 1 του άρθρου 2 του ν. 3874/2010 (Α’ 151), όπως ισχύει.
Τι ισχύει για αγρότες - αγροτικές επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς
Από το φορολογικό έτος 2018 και μετά εξαιρούνται από την υποχρέωση καταβολής τέλους επιτηδεύματος οι αγρότες – μέλη αγροτικών συνεταιρισμών που πληρούν τις προϋποθέσεις του άρθρου 8 του ν.4384/2016, οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, οι σχολικοί συνεταιρισμοί του άρθρου 46 του ν.1566/1985, οι Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας με τη μορφή Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης ή Συνεταιρισμού Εργαζομένων, καθώς και οι επιχειρήσεις ανεξαρτήτως νομικής μορφής που βρίσκονται σε εκκαθάριση, πτώχευση ή αδράνεια. Σε περίπτωση που η αδράνεια δεν καταλαμβάνει ολόκληρο το φορολογικό έτος εφαρμόζεται αναλογικά η παράγραφος 2 του άρθρου 31 του ν.3986/2011 (βλ. ΠΟΛ.1235/2018).
Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας
Ειδικά για τους φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας μέχρι και το φορολογικό έτος 2018 μετά την διάταξη του άρθρου 17 του ν. 4577/2018 ισχύουν τα εξής:
Οι σχετικές διατάξεις για την εξαίρεση από την επιβολή του τέλους επιτηδεύματος των Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας υπό τις ρητώς οριζόμενες μορφές ισχύουν από 31.10.2016, ήτοι για φορολογικά έτη 2016 και επόμενα. Η εξαίρεση για το εν λόγω φορολογικό έτος αφορά στο συνολικό ποσό του τέλους επιτηδεύματος χωρίς να γίνεται αναλογική μείωσή του με βάση τους μήνες του φορολογικού έτους 2016 για τους οποίους ήταν σε ισχύ η σχετική διάταξη.
Στους Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας που εξαιρούνται από την επιβολή τέλους επιτηδεύματος εφόσον δεν έχουν παρέλθει πέντε (5) έτη από την πρώτη έναρξη εργασιών τους περιλαμβάνονται, εκτός από τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις που περιγράφονται στο άρθρο 14 του ν.4430/2016 και τους Συνεταιρισμούς Εργαζομένων που περιγράφονται στο άρθρο 24 του ίδιου νόμου, και οι Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης του άρθρου 12 του ν.2716/1999, καθόσον με τις διατάξεις του άρθρου 14 του ν.4430/2016 ορίζεται ρητά ότι οι εν λόγω Συνεταιρισμοί θεωρούνται αυτοδικαίως Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Ένταξης.
Η εξαίρεση από το τέλος επιτηδεύματος καταλαμβάνει τους φορείς με τις πιο πάνω μορφές που είναι εγγεγραμμένοι στο Γενικό Μητρώο Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας του ν.4430/2016, ενώ ειδικά για το φορολογικό έτος 2016 η εν λόγω εξαίρεση καταλαμβάνει φορείς με τη μορφή Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων και Συνεταιρισμών Εργαζομένων που ήταν εγγεγραμμένοι στο Γενικό Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας του ν.4019/2011 και εξακολουθούσαν να είναι εγγεγραμμένοι, από την έναρξη ισχύος του ν.4430/2016, ήτοι από 31.10.2016 και μετά, και στο Γενικό Μητρώο Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, καθόσον νέοι φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας δεν είχαν πιστοποιηθεί εντός του 2016 στο Γενικό Μητρώο Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας του ν.4430/2016 (σχετ. το αριθ. πρωτ.1402/Δ5.35/2.2.2017 έγγραφο του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης). Προκειμένου για τη διαγραφή του τέλους επιτηδεύματος που βεβαιώθηκε στους ως άνω φορείς για το φορολογικό έτος 2016 απαιτείται η προσκόμιση στη Δ.Ο.Υ. της βεβαίωσης του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης που αναφέρεται στην περ. κζ’ της παρ. 3 του Κεφαλαίου Α’ της ΠΟΛ.1030/2017 απόφασης του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. για τον τύπο και το περιεχόμενο των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων φορολογικού έτους 2016.
Η χρονική περίοδος των πέντε (5) ετών ξεκινάει από την ημερομηνία πρώτης έναρξης των εν λόγω προσώπων και για το φορολογικό έτος 2016 είναι αυτά που έκαναν έναρξη μετά την 31.10.2011. Ως ημερομηνία πρώτης έναρξης των Κοινωνικών Συνεταιρισμών Περιορισμένης Ευθύνης του άρθρου 12 του ν.2716/1999 θεωρείται η ημερομηνία της αρχικής έναρξής τους, ανεξάρτητα από τη μεταγενέστερη εγγραφή τους στο Γενικό Μητρώο Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας ως Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων Ένταξης (βλ. ΔΕΑΦ 1136426 ΕΞ2018/17-09-2018).
Απαλλαγή σχολικών συνεταιρισμών
Οι σχολικοί συνεταιρισμοί συστήνονται ως ελεύθερη ένωση των μαθητών, σκοπός των οποίων είναι η διαπαιδαγώγηση των μαθητών σχετικά με τις αρχές της αλληλοβοήθειας, της συνεργασίας, της κοινωνικής ευθύνης κ.λπ., αλλά και εν γένει η εμπέδωση των αρχών της συλλογικότητας, συνάγεται ότι προέχει ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας τους, ανεξάρτητα από την υποχρέωση σύστασής τους με τη μορφή του συνεταιρισμού, η οποία απορρέει από τις διατάξεις της νομοθεσίας που τους διέπει. Κατά συνέπεια, τα εν λόγω πρόσωπα για φορολογικούς σκοπούς αποτελούν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα στα οποία δεν επιβάλλεται το τέλος επιτηδεύματος του ν.3986/2011 (βλ. ΠΟΛ.1216/2018).
Αγρότες ειδικού καθεστώτος
Οι αγρότες του ειδικού καθεστώτος δεν θεωρούνται επιτηδευματίες, για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 31 του ν. 3986/2011 και κατά συνέπεια δεν υπάγονται σε τέλος επιτηδεύματος (άρθρο 3 § 1 Α.Υ.Ο. ΠΟΛ.1167/2.8.2011).
Αγρότες του ειδικού καθεστώτος που εντάσσονται στο κανονικό καθεστώς
Για τους αγρότες του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ που θα τηρήσουν βιβλία και θα ενταχθούν στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ για πρώτη φορά, η ημερομηνία μεταβολής θα θεωρείται ως πρώτη έναρξη και από την ημερομηνία αυτή και για τα επόμενα πέντε (5) έτη θα εξαιρούνται από την επιβολή του τέλους επιτηδεύματος. Ομοίως θα εξαιρούνται όσοι αγρότες τηρήσουν βιβλία και ενταχθούν στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ και έχουν κλείσει το 62ο έτος της ηλικίας τους (βλ. και ΠΟΛ.1053/2014).
Αλιείς του ειδικού κατ’ αποκοπή καθεστώτος ΦΠΑ
Αλιείς του ειδικού κατ’ αποκοπή καθεστώτος ΦΠΑ, που πραγματοποίησαν μεταβολή και από 01/01/2015 τηρούν υποχρεωτικά βιβλία και εκδίδουν στοιχεία, έστω κι αν απαλλάχτηκαν από την ενημέρωση των λογιστικών αρχείων (βιβλίων), η ημερομηνία μεταβολής (01/01/2015) θεωρείται για την δραστηριότητα αυτή ως ημερομηνία πρώτης έναρξης, για την εφαρμογή των υπόψη διατάξεων και από την ημερομηνία αυτή και για τα επόμενα πέντε (5) έτη θα εξαιρούνται από την επιβολή του τέλους επιτηδεύματος (βλ. ΠΟΛ.1037/2017).
Εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έως 100 kw.
Σύμφωνα με το άρθρο 3 της ΠΟΛ.1167/2.8.2011, για την επιβολή του τέλους επιτηδεύματος, εξετάζεται ξεχωριστά η έδρα από τα υποκαταστήματα, συνεπώς μπορεί να επιβάλλεται τέλος επιτηδεύματος μόνο στο υποκατάστημα και να εξαιρείται η έδρα, αν υπάγεται σε κάποια από τις εξαιρέσεις, ή το αντίστροφο.
Το τέλος επιτηδεύματος, όπως ορίζει η ΠΟΛ.1167/2.8.2011, επιβάλλεται με βάση τα στοιχεία που τηρούνται στο Μητρώο και οποιοδήποτε λάθος γίνεται κατά την επιβολή του, οφείλεται στη μη ορθή ενημέρωση της εικόνας του φορολογούμενου στο Μητρώο. Σημειώνουμε ότι για την σωστή εικόνα που παρουσιάζει η επιχείρηση στο σύστημα Μητρώου, υπεύθυνος είναι ο φορολογούμενος.
Κατά την επιβολή του τέλους επιτηδεύματος, αν δεν συντρέχουν λόγοι εξαίρεσης, εξετάζεται σε ποια εγκατάσταση ασκείται η εκάστοτε επιχειρηματική δραστηριότητα και πως αυτή έχει δηλωθεί στο Μητρώο.
Από 1.1.2017 οι αγρότες οι οποίοι παράλληλα με την αγροτική εκμετάλλευση, ασκούν και άλλη δραστηριότητα για την οποία υποχρεούνται στην τήρηση λογιστικών βιβλίων (απλογραφικά ή διπλογραφικά), μεταξύ των οποίων και η διαχείριση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας υπάγονται υποχρεωτικά στο κανονικό καθεστώς Φ.Π.Α. και για την αγροτική τους εκμετάλλευση, έχοντας όλες τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα που απορρέουν από το καθεστώς αυτό.
Συνεπώς σε κάθε περίπτωση, σε όποια εγκατάσταση ασκείται η δραστηριότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, προφανώς επιβάλλεται τέλος επιτηδεύματος, καθόσον δεν υπάρχει ανάλογη απαλλακτική διάταξη, πέραν των πληθυσμιακών και ηλικιακών εξαιρέσεων και ανέρχεται σε 650 ή 600 ευρώ, ανάλογα με το αν η εγκατάσταση είναι κεντρικό ή υποκατάστημα.
Επισημαίνεται ότι, αν ασκείται μια δραστηριότητα σε κάποια εγκατάσταση και προστίθεται και δεύτερη δραστηριότητα, η προσθήκη αυτή δεν συνιστά ίδρυση υποκαταστήματος, αλλά άσκηση δεύτερης δραστηριότητας και συνεπώς δεν επιβάλλεται και δεύτερο τέλος επιτηδεύματος (Δ12Α 1007869 ΕΞ 2012 της Δ/νσης Φορολογίας Εισοδήματος έγγραφο). [ΔΕΑΦ Α 1032121 ΕΞ 2017].
