Αντ. Φώσκολος: Μπορούν τα ελληνικά κοιτάσματα να καλύψουν τις ανάγκες της ΕΕ;

Του καθηγητή Αντώνη Φώσκολου

Η απόφαση του πρωθυπουργού για την ενεργοποίηση της έρευνας προς εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων σε Ιόνιο και Κρήτη έρχεται να διορθώσει το έγκλημα που έκανε η ΕΕ μετά το 1990 και μέχρι σήμερα. Έκοψε το κλαδί στο οποίο καθότανε και το οποίο την έκανε παγκόσμια υπερδύναμη. Οι γεωφυσικές έρευνες που έκαναν τα ΕΛΠΕ επί 30 μέρες από τις αρχές Φεβρουαρίου στο Ιόνιο με το γεωφυσικό σκάφος S.W. Cook (κόστισαν πάνω από $ 30.000.000) ήταν ο προάγγελος των ανακοινώσεων του πρωθυπουργού για τα ελληνικά κοιτάσματα.

Στην περιοχή οι γεωφυσικές έρευνες ξεκίνησαν από την ΔΕΠ-ΕΚΥ υπό την διεύθυνση της κας Φωκιανού. Εντοπίστηκαν τα κοιτάσματα “Πύρρος” και “Αχιλλέας” στο μπλοκ 2 και το κοίτασμα αργού πετρελαίου στον Πατραϊκό Κόλπο. Συνεχίστηκαν επί υφ-υπουργίας Μανιάτη με ανάδοχο την PGS. Αυτό σημαίνει όχι μόνο ότι υπάρχει ενδιαφέρον αλλά και ότι κατά πάσα πιθανότητα υπάρχουν κοιτάσματα.

Εικόνα 1. Γεωφυσικές έρευνες του σκάφους S.W Cook που έγιναν για λογαριασμό των ΕΛΠΕ από τις 15 Φεβρουαρίου έως τις 5 Μαρτίου 2022, στοιχεία από Νίκο Τριάντη. Περιοχή, Μπλοκ Ιονίου, δυτικά των Παξών.

Αν δει κάποιος τους στόχους που δημοσίευσε η ΕΔΕΥ,  παρατηρούμε ότι υπάρχουν δύο στόχοι στο μπλοκ 2, πολλοί πετρελαϊκοί στόχοι στο μπλοκ του Ιονίου, ένας πετρελαϊκός στόχος στον Πατραϊκό και δύο στόχοι κοραλλιογενών υφάλων τύπου Ζορ, με βιογενές φυσικό αέριο. Όλες οι παραχωρήσεις ανήκουν στα ΕΛΠΕ. Ποια είναι η αξία αυτών των στόχων και η γεωπολιτική τους σημασία;

Εικόνα 2. ΕΔΕΥ, στόχοι υδρογονανθράκων στο μπλόκ 2, μπλοκ Ιόνιο, μπλοκ 10 και δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης.

Το μέγεθος των αποθεμάτων φυσικού αερίου στο μπλοκ 2 δεν μπορεί να εκτιμηθεί, ενώ το μέγεθος των αποθεμάτων αργού πετρελαίου στο μπλοκ του Ιονίου ανέρχεται στο ένα δισ. βαρέλια. Η ποιότητα αυτού του πετρελαίου είναι εξαιρετική όπως έδειξαν οι αναρτήσεις της ΕΔΕΥ, αλλά και εργαστηριακές μελέτες του μητρικού πετρώματος γένεσης από τον υπογράφοντα.

Δείγματα του μητρικού πετρώματος που αναλύθηκαν στα εργαστήρια γεωχημείας του Ινστιτούτου Ιζηματογενούς Γεωλογίας και Πετρελαίου της Γεωλογικής Υπηρεσίας του Καναδά έδειξαν, μετά ανθρακοπετρογραφικές μελέτες ότι το αργό πετρέλαιο δημιουργήθηκε από τα φύκη Tasmanales, που ευδοκιμούν σε ασβεστολιθικά πετρώματα και είναι πλούσια σε P2O5.

Τα ελληνικά κοιτάσματα

Tέτοιοι σχηματισμοί υπάρχουν στην Ήπειρο και δημιουργούν/παράγουν πετρέλαιο πλούσιο σε κύκλο-παραφίνες και αρωματικές ενώσεις. Αυτή η ποιότητα αργού πετρελαίου έχει σήμερα στην αγορά πάνω από $ 110/βαρέλι. Τα δείγματα μου τα έστειλε ο πρώην διευθυντής της ΔΕΠ-ΕΚΥ Δρ. Παναγιώτης Συββαίνας. Συμπέρασμα, η αξία του πετρελαίου στο μπλοκ του Ιονίου υπερβαίνει τα $110 δισ.

Το κοίτασμα του Πατραϊκού έχει 200 εκατ. βαρέλια, σύμφωνα με εκτίμηση της αμερικανικής εταιρείας Triton Oil Co. Η αξία του κοιτάσματος θα πρέπει να εκτιμάται, με βάση τις τρέχουσες τιμές του αργού πετρελαίου στα $ 20 δισ. Τέλος οι δύο στόχοι στον κόλπο της Κυπαρισσίας έχουν τεράστια γεωπολιτική σημασία. Ο κάθε ταμιευτήρας έχει όγκο όσο περίπου το κοίτασμα Ζορ (αιγυπτιακή ΑΟΖ), άρα το αθροιστικό απόθεμα εκτιμάται πάνω από 53 τρισ. κυβικά πόδια.

Αυτό συμπεραίνεται από τις μέχρι στιγμής ανακαλύψεις παρεμφερών κοιτασμάτων βιογενούς φυσικού αερίου που δείχνουν ότι υπάρχει συσχετισμός του όγκου του ταμιευτήρα με το απόθεμα φυσικού αερίου. Το Ζορ έχει 30 τρισ. κυβικά πόδια, ο Γλαύκος (κυπριακή ΑΟΖ) με υπο-τετραπλάσιο όγκο ταμιευτήρα έχει οκτώ τρισ. κυβικά πόδια και η Καλυψώ (κυπριακή ΑΟΖ) με υπο-πενταπλάσιο όγκο ταμιευτήρα έχει έξι τρισ. κυβικά πόδια.

Αν θεωρήσουμε –αυτό αποτιμάται από τα γεωφυσικά στοιχεία– ότι οι δύο στόχοι στον κόλπο της Κυπαρισσίας έχουν τουλάχιστον 53 τρισ. κυβικά πόδια, τότε η αξία του κοιτάσματος με μία τιμή των $ 15/1000 κυβικά πόδια ανέρχεται σε $ 795 δισ.  Άρα η συνολική αξία των κοιτασμάτων αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου των ΕΛΠΕ υπερβαίνει τα $ 925 δισ., διότι ακόμα δεν γνωρίζουμε την αξία των κοιτασμάτων στο μπλοκ 2, δυτικά της Κέρκυρας.

Τα έσοδα του δημοσίου και το ελληνικό κέρδος

Δεν είναι μόνο σημαντικά τα έσοδα του δημοσίου, περίπου $ 200 δισ. σε 50 χρόνια, ούτε τα έσοδα των $50 δισ. της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Το σημαντικότερο είναι ότι θα δουλέψουν για 50-60 χρόνια, 25.000 άτομα στον πρωτογενή ενεργειακό τομέα και 75.000 άτομα στον δευτερογενή τομέα. Εάν κατασκευαστεί ο αγωγός EastMed που θα μεταφέρει 20 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως προς την Ευρώπη περνά πάρα πολύ κοντά από τους δύο στόχους φυσικού αερίου που βρίσκονται στον κόλπο της Κυπαρισσίας.

Αυτό σημαίνει ότι μπορεί και η Ελλάδα να προσθέσει τουλάχιστον άλλα 30 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως με αποτέλεσμα να διοχετεύονται στην Ευρώπη 50 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως. Αν προσθέσουμε και τα 15 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως που διοχετεύει ο αγωγός ΤΑΠ το άθροισμα των 65 δισ ετησίως που θα παίρνει η Ευρώπη μέσω Ελλάδας, τότε αντισταθμίζονται οι απώλειες των 55 δισ. ετησίως που θα έπαιρνε μέσω Nord Stream II. Να λοιπόν ο ρόλος-κλειδί της Ελλάδας για την απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Το ενεργειακό πρόβλημα της Ευρώπης είναι πολύ μεγάλο κάτι που το κατάλαβαν οι Bob Menendez και Mike Pompeo. Το ενεργειακό κενό που θα αφήσει η απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο μπορεί να καλυφθεί από την αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου. Το μήνυμα είναι σαφέστατο προς όλους τους Ευρωπαίους ηγέτες ιδιαίτερα προς την ελληνική κυβέρνηση. Η Ευρώπη πριν την ουκρανική κρίση και το κλείσιμο του Nord Stream II, θα είχε ανάγκες σε φυσικό αέριο μέχρι το 2050 της τάξης των 240 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως. Με το κλείσιμο του Nord Stream II οι ανάγκες ανέρχονται σε 295 δισ.

Ο ρόλος του EastMed

Αν με τον EastMed και τα κοιτάσματα της Κυπαρισσίας μπορεί να αναπληρωθεί το αέριο που θα μετέφερε ο Nord Stream II, πώς αναπληρώνονται τα υπόλοιπα 240 δισ. που χρειάζεται ετησίως η Ευρώπη; Προς το παρόν η Ευρώπη εισάγει πανάκριβο υγροποιημένο αέριο από ΗΠΑ (68 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως), από Βόρειο Αφρική (44,5 δισ), που συμπεριλαμβάνουν και τα 10 δισ. υγροποιημένου αερίου που στέλνει η Αίγυπτος. Τέλος, 21,5 δισ. υγροποιημένου φυσικού αερίου που στέλνει ετησίως η Ρωσία και 18 δισ. υγροποιημένου ετησίως που στέλνει το Κατάρ. Άθροισμα 152 δισ. αερίου ανά έτος.

Υπάρχει λοιπόν ένα ετήσιο έλλειμμα των 88 δισ. κυβικών μέτρων που θα πρέπει απαραιτήτως να συμπληρωθεί. Αυτό το έλλειμμα μπορεί να καλυφθεί από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου, που υπάρχουν δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Εκεί υπάρχουν 14 στόχοι (εικόνα 2), των οποίων η εκμετάλλευση ανήκει στην κοινοπραξία Total-ExxonMobil και ΕΛΠΕ. Τα αποθέματα φυσικού αερίου των 14 στόχων δεν μπορεί να είναι μόνο 2,5 τρισ. κυβικά μέτρα, ιδιαίτερα αν συγκρίνει τους παρεμφερείς στόχους σε Αίγυπτο (Ζορ) και Κύπρο (Γλαύκος και Καλυψώ), την ύπαρξη 291 ηφαιστείων που εκλύουν βιογενές φυσικό αέριο για 1.000.000 χρόνια (εικόνα 3) και τις αμύθητες ποσότητες υδριτών που υπάρχουν δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης (εικόνα 4).

Εικόνα 3. ΕΔΕΥ, οι 291 στόχοι ηφαιστείων που εκλύουν φυσικό αέριο δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Σύγκριση με τους στόχους της εικόνας 2.

Εικόνα 4. Πάχη υδριτών δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Σύγκριση με τους στόχους φυσικού αερίου της εικόνας 2 και την τοποθεσία τον ηφαιστείων φυσικού αερίου της εικόνας 3.

Καλό θα είναι η ΕΔΕΥ να επανεξετάσει τα γεωφυσικά δεδομένα της PGS. Από το ύψος του κάθε κοραλλιογενούς υφάλου και το εμβαδόν της βάσης, μπορεί να εκτιμηθεί ο όγκος του κάθε στόχου και με βάση του πορώδους, που είναι περίπου 50%, και την πληρότητά του κατά 33% σε φυσικό αέριο μπορεί να εκτιμηθεί αν τα αποθέματα φυσικού αερίου των 14 στόχων είναι 2,4 τρισ. κυβικά μέτρα ή περισσότερα.

Η Ελλάδα, λοιπόν, θα μπορεί δυνητικά να συνεισφέρει στην Ευρώπη για τα επόμενα τουλάχιστον 30 χρόνια τουλάχιστον 98 δισ. αερίου ετησίως. Αυτή ήταν και η παρότρυνση των Menendez και Pompeo. «Η Ευρώπη, αν θέλει ενεργειακή ανεξαρτησία, ας αξιοποιήσει τα κοιτάσματα της λεκάνης της Ανατολικής Μεσογείου» Σε αυτή την λεκάνη συμπεριλαμβάνονται και οι στόχοι στον κόλπο της Κυπαρισσίας και τα κοιτάσματα που υπάρχουν δυτικά και νοτιοδυτικά του νομού Χανίων αλλά και αυτών που βρίσκονται νότια των νομών Ρεθύμνου, Ηρακλείου και Λασιθίου και αυτών που βρίσκονται νοτιοανατολικά της Ιεράπετρας (εικόνα 2).

Εικόνα 5. Οικόπεδο 30.000 τετραγωνικών χλμ που αποκτήθηκε μετά την μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Κατά την νορβηγική γεωφυσική εταιρεία TGS-NOPEC υπάρχουν πολλοί στόχοι με βιογενές φυσικό αέριο. Η περιοχή πρέπει να ερευνηθεί ξανά από την ΕΔΕΥ.

slpress.gr

Ο Αντώνης Φώσκολος είναι ομότιμος καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης και ομότιμος ερευνητής της Γεωλογικής Υπηρεσίας του Καναδά. Μετά των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ προσελήφθη στο Ινστιτούτο της Ιζηματογενούς Γεωλογίας και Πετρελαίου του Καναδά με στόχο την έρευνα υδρογονανθράκων στην Κεντρική Αλμπέρτα, στην θαλάσσια περιοχή του Beaufort MacΚenzie, στις εκβολές του ποταμού MacKenzie και στα πολικά νησιά του Καναδά.

Το 1986 εξελέγην καθηγητής στο τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης, αλλά παραμένει έως σήμερα ομότιμος επιστημονικός ερευνητής του Ινστιτούτου. Δίδαξε “Ανόργανη και Οργανική Γεωχημεία και Οργανική Πετρογραφία των Ιζηματογενών Πετρωμάτων”. Έχει διατελέσει αντιπρόεδρος ακαδημαϊκών θεμάτων του Πολυτεχνείου Κρήτης, πρόεδρος του τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων και σύμβουλος για ενεργειακά θέματα του ΟΗΕ. Έχει 84 δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημανικά περιοδικά με Citation Index of 338, 47 ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια σε Ευρώπη και Αμερική και 14 τεχνικές εκθέσεις για λογαριασμό των ΔΕΠ-ΕΚΥ, ΔΕΗ, ΙΓΜΕ και ΟΗΕ