Παράγοντες του κλάδου υποστηρίζουν πως η αναπροσαρμογή των ναύλων -σε πρώτη φάση κατά 10-12% μέχρι τον Μάιο ή και υψηλότερα- παραμείνει η μοναδική λύση στο πρόβλημα του αυξημένου λειτουργικού κόστους που αντιμετωπίζουν τα πλοία.
Η «λαίλαπα» στην ακτοπλοΐα
Ο χαρακτηρισμός «Λαίλαπα» ανήκει στον πρόεδρο του ιδρύματος Ευγενίδου Λεωνίδα Δημητριάδη Ευγενίδη και διατυπώθηκε στο πρόσφατο συνέδριο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ).
Εκεί παρουσιάσθηκε μια αναλυτική μελέτη του ΙΟΒΕ για τις επιπτώσεις στον ακτοπλοϊκό κλάδο από την εφαρμογή των νέων κανονισμών στο πλαίσιο της στρατηγικής «Fit for 55», σύμφωνα με την οποία το κόστος λειτουργίας της εγχώριας ακτοπλοΐας θα αυξηθεί κατά 320 εκατομμύρια ευρώ το 2031(σε σύγκριση με σενάριο μη εφαρμογής των μέτρων), εάν δεν ληφθούν κατάλληλα μέτρα προσαρμογής.
Ακριβή η πράσινη μετάβαση
Οι ακτοπλόοι δεν είναι αντίθετοι στο στόχο της πράσινης μετάβασης αλλά δυστυχώς αυτή κοστίζει. Είναι μια αλήθεια που αναγνώρισε μιλώντας στο συνέδριο και ο Υπουργός Ναυτιλίας Χρήστος Στυλιανίδης. Το ποιος θα την πληρώσει, το πως θα διαχυθεί το κόστος όλο και πιο δίκαια και θα είναι λιγότερο επώδυνη κυρίως για την οικονομία των νησιών και τους επιβάτες είναι το ζητούμενο.
Ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, Νίκος Βέττας παρουσιάζοντας μελέτη του ιδρύματος για τον ακτοπλοϊκό κλάδο, εκτίμησε ότι η σταδιακή επέκταση του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) στη ναυτιλία και οι αναμενόμενες δυσκολίες συμμόρφωσης με τη νέα νομοθεσία για καθαρά καύσιμα (FuelEU Maritime Initiative) θα αυξήσουν το λειτουργικό κόστος του κλάδου κατά 320 εκατ. ευρώ το 2031, σε σύγκριση με ένα σενάριο μη εφαρμογής των μέτρων, με αποτέλεσμα τη μείωση της επιβατικής κίνησης κατά 10,4% το 2031.
Η μελέτη του ΙΟΒΕ για το επιπλέον κόστος
Όπως αναφέρει η μελέτη του ΙΟΒΕ, μια μετακύλιση του επιπλέον κόστους του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) στα εισιτήρια μεταφράζεται σε αύξηση της τιμής τους κατά περίπου 32% έως το 2031 στις γραμμές της Κρήτης και κατά 33% στις γραμμές της Αδριατικής, αλλά αυτό σημαίνει και χαμηλότερη επιβατική κίνηση κατά 10,4% το 2031.
Η μεταφορική κίνηση θα μειωθεί κατά 2 εκατ. επιβάτες και 483 χιλ. οχήματα το 2031. Αρνητική θα είναι η επίπτωση και στις τουριστικές επιχειρήσεις καθώς τα έσοδα τους στις νησιωτικές περιοχές αναμένονται να είναι μειωμένα κατά 433 εκατ. ευρώ το 2031
Όλα αυτά με μία τιμή του άνθρακα στα 60 ευρώ ο τόνος γιατί με ένα ακραίο σενάριο στα 250 ευρώ ο τόνος όλα τα αρνητικά αποτελέσματα πολλαπλασιάζονται. Το συνολικό κόστος των μέτρων υπολογίζεται σε 708 εκατ. ευρώ το 2031, εκ των οποίων τα 578 εκατ. ευρώ προέρχονται από τις αλλαγές στο Σύστημα Εμπορίας Ρύπων (ΣΕΔΕ -ETS).
Η νησιωτικότητα
Δεδομένου ότι η Ελλάδα είναι η πιο νησιωτική χώρα της Ευρώπης, η αύξηση του μεταφορικού κόστος από και προς τα νησιά δεν αφορά μόνο τις καλοκαιρινές διακοπές των νεοελλήνων αλλά το σύνολο της οικονομίας της χώρας.
Η μειωμένη δραστηριότητα του κλάδου και ο χαμηλότερος αριθμός επισκεπτών στα νησιά της χώρας μπορεί να επιφέρει μείωση του ΑΕΠ κατά περισσότερο από 650 εκατομμύρια ευρώ το 2031, ενώ σε όρους απασχόλησης η απώλεια των θέσεων εργασίας εκτιμάται σε 16 χιλιάδες θέσεις εργασίας στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας (νησιωτικές περιοχές και ηπειρωτική χώρα).
Πάνω από το 1/3 του ΑΕΠ και της απασχόλησης σε νησιωτικές περιοχές όπως το Νότιο Αιγαίο και Ζάκυνθος-Κεφαλονιά εξαρτάται από δραστηριότητες που στηρίζει η επιβατηγός ναυτιλία. Η ενσωμάτωση του κόστους των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στα οικονομικά της επιβατηγού ναυτιλίας έχει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις.
Επίσπευση των επενδύσεων για την ανανέωση του στόλου
Για να περιοριστούν οι οικονομικές επιπτώσεις από το πρόσθετο κόστος χρειάζεται επιτάχυνση επενδύσεων για την πράσινη μετάβαση, με τον πρόεδρο του ΣΕΕΝ, Διονύση Θεοδωράτο να εκτιμά ότι τα μέτρα καθυστερούν.
Το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι ότι θα μείνουν τα νησιά από πλοία. Η φύση απεχθάνεται το κενό. Το πρόβλημα είναι τι πλοία θα είναι. Θα είναι πλοία γηρασμένα και πανάκριβου κόστους. Η εικόνα του ακτοπλοϊκού στόλου θα είναι ανάλογη της εποχής της «Δημητρούλας» πριν το μεγάλο κύμα ανανέωσης του στόλου στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ένα στο μεταξύ δεν προκύψει ένα άλλο κύμα αυτό του «αφελληνισμού» της ελληνικής ακτοπλοΐας.
Εκτιμήσεις αναφέρουν ότι η ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου απαιτεί κονδύλια ύψους άνω των 3 δισ. ευρώ, την επόμενη 5ετία, με την πλειοψηφία όμως των ακτοπλοϊκών εταιρειών να είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις με δυσκολία πρόσβασης στον τραπεζικό δανεισμό και σε χρηματοδοτικά εργαλεία,
Οι λύσεις που προτείνουν οι ακτοπλόοι
«Η δέσμευση και ο συντονισμός όλων των εμπλεκόμενων μερών είναι ζωτικής σημασίας για την πράσινη και βιώσιμη ανάπτυξη της ναυτιλίας. Η συνεργασία μεταξύ όλων μας είναι απαραίτητη, προκειμένου να βρεθούν εφικτές λύσεις. Δεν χρειαζόμαστε περισσότερους κανονισμούς αλλά καλύτερο όραμα και ευέλικτο κανονιστικό πλαίσιο», τόνισε στο Συνέδριο ο Πρόεδρος του ΣΕΕΝ Διονύσης Θεοδωράτος.
Για την αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτείται συνεργασία όλων και αξιοποίηση όλων των διαθεσίμων εργαλείων στήριξης για την κάλυψη των κεφαλαιουχικών δαπανών (capex) όσο και λειτουργικών εξόδων (opex) των ακτοπλοϊκών εταιρειών.
Στα εργαλεία στήριξης περιλαμβάνονται σύμφωνα με τους ακτοπλόους
- η επιδότηση έργων που θα «πρασινίζουν» την ακτοπλοΐα από το Ταμείο ανάκαμψης το ευρωπαϊκό ταμείο καινοτομίας (Eu Innovation Fund) και το ΕΣΠΑ. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δοθούν κίνητρα για την ναυπήγηση πράσινων πλοίων σε ελληνικά ναυπηγεία με πολλαπλασιαστές για την ελληνική οικονομία
- η διοχέτευση των εσόδων από τις χρεώσεις για το ΣΕΔΕ (ETS) και το «FuelEU» για την χρηματοδότηση έργων πράσινης μετάβασης του κλάδου
- η επιδότηση της τιμής στους παραγωγούς και όχι στο πλοίο, των εναλλακτικών καυσίμων και βιοκαυσίμων για τη σταδιακή μετάβαση σε καθαρότερα καύσιμα
- η στήριξη της υποδομής ηλεκτροδότησης πλοίων (OPS) με επιδότηση και θεσμοθέτηση του ρυθμιστικού πλαισίου που θα αντιμετωπίζει τον ηλεκτρισμό ως ναυτιλιακό καύσιμο
- μακροχρόνιες συμβάσεις αγόνων γραμμών που θα συνδεθούν με την ναυπήγηση νεότευκτων πλοίων
Άμεσα μέτρα
Στα άμεσα μέτρα και ενόψει της εισαγωγής από τον προσεχή Μάιο του νέου καυσίμου μειωμένης περιεκτικότητάς σε θείο (ακριβότερο κατά 30% σε σχέση με το υφιστάμενο) προτείνεται
- η επιδότηση της διαφοράς τιμής των δυο καυσίμων στα διυλιστήρια
- η αναπροσαρμογή των μισθωμάτων άγονων γραμμών λαμβάνοντας υπόψη τα νέα κόστη
- η κάλυψη των εργοδοτικών εισφορών για τους ναυτικούς όπως κάνουν και οι Ιταλοί και
- η κάλυψη του κόστους των υποχρεωτικών εκπτώσεων για πολύτεκνους, ΑΜΕΑ, φοιτητές κλπ όπως γίνεται και για τα ΚΤΕΛ.
Σύμφωνα με έγγραφο που παρουσίασε στο συνέδριο του ΣΕΕΝ ο κ. Θεοδωράτος η σχετική νομοθεσία προβλέπει ότι όλες οι «υποχρεωτικές εκπτώσεις» στα ΚΤΕΛ καλύπτονται από τον κρατικό προϋπολογισμό σε αντίθεση με την ακτοπλοΐα που επιβαρύνουν την εταιρεία. Υπολογίζεται ότι το 32% του συνόλου των εισιτηρίων στην ακτοπλοΐα εμπίπτουν το καθεστώς των υποχρεωτικών εκπτώσεων και των εμπορικών εκπτώσεων των εταιρειών.
Τα μέτρα αυτά συζητήθηκαν και σε χθεσινή σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου με την συμμετοχή συναρμόδιων υπουργών μετά από πρωτοβουλία του Υπουργού Ναυτιλίας Χρήστου Στυλιανίδη.
