Στόχος της κυβέρνησης είναι η ολοκλήρωση του κτηματολογίου μέχρι το τέλος του 2025. Στο μεταξύ λήγει στις 30 Μαΐου η προθεσμία δηλώσεων ιδιοκτησίας στο κτηματολόγιο για Κέρκυρα, Θεσπρωτία και στις περιοχές στο Βόρειο Ηράκλειο, Ρέθυμνο και Χανιά. Υπάρχουν όμως, εκατοντάδες χιλιάδες ακίνητα που δεν έχουν δηλωθεί στο Κτηματολόγιο, είτε γιατί ο ιδιοκτήτης τους απεβίωσε χωρίς να προλάβει να κάνει δήλωση, είτε διότι οι κληρονόμοι δεν έχουν κάνει αποδοχή κληρονομιάς. Αυτά τα ακίνητα καταχωρούνται ως «αγνώστου ιδιοκτήτη» στα οικεία κτηματολογικά φύλλα και κινδυνεύουν να περάσουν στην κυριότητα του Δημοσίου μετά το πέρας των σχετικών προθεσμιών διόρθωσης. Γι’ αυτό τον λόγο θα πρέπει όσοι κληρονομούν ακίνητα να τα εντοπίσουν και να τα δηλώσουν έγκαιρα στο κτηματολόγιο.
Τι πρέπει να κάνουν οι κληρονόμοι για να κατοχυρώσουν την ιδιοκτησία τους μετά την ολοκλήρωση του κτηματολογίου;
Η αίτηση για τη διόρθωση της ανακριβούς εγγραφής και την εγγραφή ως αληθούς δικαιούχου του δικαιώματος στο οικείο κτηματολογικό φύλλο κατά το χρόνο των πρώτων εγγραφών έχει άμεση σχέση και συναρτάται με το χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου και συγκεκριμένα με το εάν αυτός συνέβη πριν ή μετά την έναρξη λειτουργίας του οικείου κτηματολογικού γραφείου. Και αυτό γιατί η κτήση της κυριότητας με κληρονομική διαδοχή έχει την ιδιαιτερότητα ότι, ανεξάρτητα από το χρόνο σύνταξης του συμβολαίου για την αποδοχή κληρονομιάς, αυτή ανατρέχει πάντοτε στο χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου, άσχετα με το χρόνο μεταγραφής ή εγγραφής του σχετικού εγγράφου αποδοχής της κληρονομιάς.
Τι ισχύει σε περίπτωση που ο θάνατος του κληρονομούμενου συνέβη πριν την έναρξη λειτουργίας του κτηματολογικού γραφείου;
Εάν ο θάνατος του κληρονομούμενου επήλθε μετά την έναρξη ισχύος του Κτηματολογίου, δηλαδή ο αποβιώσας κατά το χρόνο έναρξης αυτού ήταν εν ζωή, τότε δικαιούχος του εγγραπτέου δικαιώματος είναι ο κληρονομούμενος και με την αίτηση θα ζητείται η αναγραφή των στοιχείων του κληρονομούμενου στο κτηματολογικό φύλλο.
Τι ισχύει σε περίπτωση που ο θάνατος του κληρονομούμενου συνέβη μετά την έναρξη λειτουργίας του κτηματολογικού γραφείου;
Εάν ο θάνατος του κληρονομούμενου επήλθε πριν την έναρξη ισχύος του Κτηματολογίου, τότε οι δικαιούχοι του εγγραπτέου δικαιώματος είναι οι κληρονόμοι αυτού, δεδομένου ότι δε νοείται να είναι φορέας εμπραγμάτων δικαιωμάτων πρόσωπο το οποίο δεν υπάρχει, και με την αίτηση θα ζητείται αναγραφή στο κτηματολογικό φύλλο των κληρονόμων του αποβιώσαντος με αιτία κτήσης Κληρονομιά και τίτλο κτήσης την πράξη δήλωσης αποδοχής κληρονομιάς.
Ποιες είναι οι υποχρεώσεις των κληρονόμων απέναντι στο κτηματολόγιο;
Με το νόμο 4934/2022 που ρυθμίζονται θέματα του κτηματολογίου θεσπίστηκαν τα εξής:
– Γίνεται απευθείας σύνδεση του Ελληνικού Κτηματολογίου με τα ληξιαρχεία, με σκοπό να ενημερώνεται αυτόματα το κτηματολόγιο για τα στοιχεία της ληξιαρχικής πράξης θανάτου κάθε δικαιούχου.
– Υποχρεώνονται οι πλησιέστεροι συγγενείς του θανόντος ιδιοκτήτη εντός ενός μήνα να ενημερώσουν το κτηματολόγιο, ανεξάρτητα από τη διαδικασία αποδοχής κληρονομιάς.
–Ορίζεται ότι, η αγωγή διόρθωσης ανακριβούς πρώτης κτηματολογικής εγγραφής, ασκείται και κατά των διαδόχων του νομιμοποιούμενου παθητικά.
–Ρυθμίζονται θέματα σχετικά με τη διόρθωση αρχικής εγγραφής σε οριζόντια ή κάθετη ιδιοκτησία με την ένδειξη «άγνωστου ιδιοκτήτη».
– Εισάγεται το δικαίωμα καθολικών ή ειδικών διαδόχων δικαιούχου εγγραπτέου δικαιώματος, να ζητήσουν διόρθωση στοιχείων πρώτης εγγραφής και επανακαθορίζεται η προθεσμία καταχώρισης αίτησης στο κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου.
Επομένως οι πολίτες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι και χωρίς να έχουν προβεί στην αποδοχή κληρονομιάς θα πρέπει, να δηλώσουν τα κληρονομούμενα ακίνητα στο κτηματολόγιο και σε περίπτωση που λειτουργεί κτηματολογικό γραφείο, θα πρέπει να δηλώσουν τα στοιχεία τους, ώστε ο κάθε ενδιαφερόμενος να μπορεί να πληροφορηθεί εάν ο κύριος ενός ακινήτου απεβίωσε, ώστε να αναζητήσει, για οποιονδήποτε λόγο, τους κληρονόμους του.
Ποια είναι τα δικαιολογητικά που συγκεντρώνουμε όταν κληρονομούμε ένα ακίνητο;
Α) Για κληρονομιά με διαθήκη καταθέτουμε τα παρακάτω δικαιολογητικά:
Τίτλο του κληρονομουμένου (αν υπάρχει), πρακτικό δημοσίευσης διαθήκης, ληξιαρχική πράξη θανάτου, πιστοποιητικό περί μη δημοσίευσης άλλης διαθήκης, πιστοποιητικό περί μη αποποίησης κληρονομιάς.
Β) Για κληρονομιά χωρίς διαθήκη, καταθέτουμε:
Τίτλο του κληρονομουμένου (αν υπάρχει), ληξιαρχική πράξη θανάτου, πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών, πιστοποιητικό περί μη δημοσίευσης διαθήκης, πιστοποιητικό περί μη αποποίησης κληρονομιάς.
Τα πιστοποιητικά αυτά, για θανάτους μετά από την 1/3/2013 εκδίδονται μόνο από το Ειρηνοδικείο, ενώ για θανάτους πριν από την 1/3/2013 εκδίδονται και από το Πρωτοδικείο.
Τι γίνεται όταν το ακίνητο κληρονομείται από πολλούς κληρονόμους;
Όλοι οι συγκληρονόμοι, ο καθένας για το ποσοστό συγκυριότητάς του, στην εξ αδιαθέτου διαδοχή υποχρεούνται σε δήλωση ιδιοκτησίας. Εάν υπάρχει διαθήκη τότε υπόχρεος σε υποβολή δήλωσης είναι ο εκ διαθήκης κληρονόμος.
Για να μην χαθεί το ακίνητο πρέπει όλοι οι κληρονόμοι να το δηλώσουν στο κτηματολόγιο;
Όχι. Ο καθένας για το ποσοστό συγκυριότητάς του, στην εξ αδιαθέτου διαδοχή υποχρεούται σε δήλωση ιδιοκτησίας. Όποιο ποσοστό δεν δηλωθεί θα εγγραφεί ως Αγνώστου Ιδιοκτήτη
Τι γίνεται όταν το ακίνητο που μου άφησε ο πατέρας μου δεν το δηλώνω στο Ε9 και δεν έχω συμβόλαιο;
Για τα ακίνητα που οι ιδιοκτήτες τους δεν τα δηλώνουν στο Ε9, απαιτείται να τροποποιήσουν το Ε9 και να γνωστοποιήσουν στη φορολογική διοίκηση τα σωστά περιγραφικά στοιχεία των ακινήτων τους, όπως αυτά προκύπτουν από τη διαδικασία υποβολής δηλώσεων στο Εθνικό Κτηματολόγιο, υποβάλλοντας εκπρόθεσμες τροποποιητικές δηλώσεις Ε9 στο σύστημα TAXISnet.
Μου άφησε πρόσφατα ο πατέρας μου ένα χωράφι διά στόματος και τώρα το διεκδικούν και τα αδέλφια μου. Μπορούν να πάρουν μερίδιο.
Εφόσον δεν υπάρχει διαθήκη, που να φαίνεται ότι ο πατέρας το άφησε το χωράφι στο ένα του παιδί, τότε δικαιούνται να υποβάλλουν δηλώσεις ιδιοκτησίας όλοι οι συγκληρονόμοι, καταθέτοντας όλα τα νομιμοποιητικά έγγραφα της κληρονομιάς (ληξιαρχική πράξη θανάτου, πιστοποιητικό πλησιέστερων συγγενών, πιστοποιητικό μη αποποίησης κληρονομιάς, πιστοποιητικό μη δημοσίευσης διαθήκης κλπ).
Τι γίνεται όταν υπάρχει δικαστική διαμάχη για τα κληρονομικά;
Εφόσον δεν έχει γίνει αποδοχή κληρονομιάς, θα υποβληθούν δηλώσεις ιδιοκτησίας από τους συγκληρονόμους με τα νομιμοποιητικά έγγραφα της κληρονομιάς που υπάρχουν σε δημόσιες υπηρεσίες (ληξιαρχική πράξη θανάτου, πιστοποιητικό πλησιέστερων συγγενών, πιστοποιητικό μη αποποίησης κληρονομιάς, πιστοποιητικό μη δημοσίευσης διαθήκης κλπ). Επίσης, εφόσον οι δικαστικές διαμάχες αφορούν εγγραπτέες αγωγές θα δηλωθούν εκτός από τα δικαιώματα της κυριότητας και οι εγγραπτέες αγωγές ως ξεχωριστά δικαιώματα.
Τι γίνεται σε περίπτωση που στη διαθήκη γίνεται μνεία κληρονόμου, χωρίς να περιγράφεται η ακίνητη περιουσία;
Σε περίπτωση που δεν υπάρχει αποδοχή κληρονομιάς και ο κληρονομούμενος, μνημονεύει στη διαθήκη του ότι εγκαθιστά συγκεκριμένο πρόσωπο ως κληρονόμο, χωρίς, όμως να μνημονεύεται και να περιγράφεται η ακίνητη περιουσία που του καταλείπεται, εφόσον από τα προσκομιζόμενα έγγραφα προκύπτει ότι το άτομο έχει κληρονομικό δικαίωμα μπορεί να υποβάλλει δήλωση ιδιοκτησία. Από τους τίτλους του κληρονομούμενου θα πρέπει να προκύπτει η κυριότητά του για το/τα ακίνητο/ακίνητα για το/τα οποία υποβάλλεται η δήλωση.
Της Γραμμάτης Μπακλατσή, τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού
